گلیم دستبافت با الیاف طبیعی و ضد حساسیت بودن

گلیم دستبافت

گلیم دستبافتی ساده است از تار( پنبه یا پشم) و پود (پشم) که معمولاً از پشم حیوانات اهلی بر دار افراشته بافته شده. که هر منطقه طرح مختص به خود را داراست و عموماً به عنوان فرش کاربرد داشته‌است.ممکن است بافت گلیم با تغییراتی کاربردهای دیگری غیر از فرش در بین عشایر داشته باشد: از جمله نمک دان، جل اسب، نوار چادر.

شاید بتوان گفت در آسیای مرکزی، شرق اروپا و شمال آفریقا هر جا که پرورش بز و گوسفند و شتر رواج داشته و مردمانش در بافت فرش تخصص داشته‌اند گلیم هم بافته‌اند. مردمان ترکمن، قفقاز، ترک، عرب و… دستبافته گلیم را تولید و بکار برده‌اند.

در ادبیات فارسی عموماً گلیم با زیلو یا جاجیم و… به یک معنی بکار رفته‌است. ولی به‌طور مشخص گلیم فرشی است که از بافتن پود بر تارهایی که بر دار افراشته تنیده شده‌است بافته می‌شود. و از دستگاه کمکی نظیر ماسوره و… استفاده نمی‌شود که این مورد تفاوت گلیم با زیلو یا جاجیم و انواع دیگر ذکر شده در ادبیات می‌باشد.

مهم: گلیم بازیلو و جاجیم تفاوت دارد.

گلیم چیست؟

گِلیم یا پَلاس یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند یا دیگر چهارپایان اهلی بافته می‌شود. گلیم به شکل سنتی‌اش، معمولاً برای پوشاندن زمین، دیوار یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده می‌شود ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن برای خانه‌های شهری نیز خریداری می‌شود.

رنگ‌های استفاده شده در گلیم سنتی گیاهی هستند. گاهی گلیم‌ها را برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شستشو می‌دهند.

عشایر و بافندگان گلیم محدودیتی در اندازه گلیم نداشته‌اند و با توجه به نیاز خود گلیم را در اندازه کوچک برای واگیره یا بزرگتر برای تزئین (گلیمچه) یا فرش بافته‌اند و استانداردی در این مورد وجود ندارد.گلیم‌ها در اندازه رایج برای قالی هم بافته شده‌اند که می‌توان به:

۷۰×۱۰۰ سانتی‌متر

۱۰۰×۱۵۰ سانتی‌متر، که به ذرع و نیم مشهور است و متداول‌ترین اندازه‌است.

۲×۳ متر

۳×۴ متر

کناره ها

و… اشاره کرد

 

تاریخچه پیدایش گلیم

انسان پس از اینکه توانست از پوست حیوان برای خود تن‌پوش تهیه کند. رفته رفته به فکر استفاده از پشم و پوست برای زیرانداز افتاد. وقتی بشر پشم‌ریسی را ابداع کرد ، از آنجا که همیشه در حال مهیا کردن لوازم آسایش است ، گلیم‌بافی به وجود آمد تا دیگر انسان روی زمین خشک و سرد ننشیند.

بر اساس شواهد تاریخی به دست آمده ، پیشینه این هنر زیبا و ارزشمند به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد ؛ کهن‌ترین گلیم بافته شده از این دوران و در میان آثار مصر باستان کشف شده است.

نقش های به کار رفته در گلیم

طرح‌های استفاده شده در انواع این بافته‌ها عموما نقش‌هایی هندسی هستند که اشکال مختلفی دارند ، مانند : سه‌گوش ، لوزی ، شش‌گوش و چهارگوش. البته نقوش اصیل و سنتی زیادی زینت‌بخش چهره گلیم ایرانی می‌شوند که گاهی شکل حیوانات و طبیعت را به خود می‌گیرند و گاه ترمه و گل و بوته هستند. طرح‌های مختلف استفاده شده در این هنرها بستگی به نوع و منطقه‌ای دارد که در آن بافته می‌شوند.

مراحل بافتن گلیم

مانند فرش پس از برپایی دار برای بافت گلیم مراحل مختلفی طی می‌شود که در ادامه به اختصار با آنها آشنا خواهید شد :

چله‌کشی : اولین گام برای بافتن است که طی آن دو طناب با اندازه مورد نظر ، موازی زیر دار بسته شده که به آن زه دار می‌گویند و ابتدای نخ پنبه‌ای به قسمت آخر چپ یا راست زیر دار گره می‌خورد ؛ سپس گلوله نخ پنبه را از پشت اولین زه و جلوی دومین زه دار ، رد می‌کنند و از بالای سر دار به پشت برده و از قسمت پایین دار خارج می‌کنند.

بستن چوب کوجی : چوبی استوانه شکل است که قطرش معمولا ۴ سانت است و عرضش اندازه دستگاه.

ثابت کردن چله‌ها : چون در حین بافتن برای تراکم بیشتر و فشردن پودها به کار ضربه می‌زنند ، باید چله‌ها محکم شوند تا حرکت نکنند و شکل گلیم به هم نریزد ؛ برای این کار روی چله‌ها معمولا کمی چسب می‌مالند.

زنجیربافی : این کار معمولا قبل از بافتن ، برای سرعت بخشیدن به بافت انجام می‌شود.

انواع گلیم از نظر نوع بافت

به طور کلی در مناطق مختلف گلیم‌ها سه مدل بافت دارند :

ساده باف : این مدل‌ها دارای یک رو هستند و از روی نقشه از پیش تعیین شده بافته نمی‌شوند. نقش این گلیم‌ها عموما هندسی است و در بافت آنها پودها یکی در میان از وسط چله‌ها (تارها) عبور داده می‌شوند.

نقش برجسته : در این نوع بافت ، زمینه ساده است و طرح‌های آن به صورت برجسته یا پرزدار روی آن قرار گرفته‌اند. این طرح‌ها از روی نقشه قالی بر روی تارهای گلیم گره می‌خورند و در مرحله پایانی پرزهای اضافه چیده می‌شوند.

ورنی : بافت این مدل بدون پرز است و یک رو بیشتر ندارد. تولید این گلیم بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط هنرمندان انجام می‌گیرد. این محصول در اصل متعلق به آذربایجان است اما در کردستان و کرمان نیز با طرح‌های متفاوتی بافته می‌شود. و بهترین ورنی را ایل شاهسون در ایران می‌بافند که قدمتی طولانی در میان آنها دارد.

روش‌های بافت گلیم ایرانی

دو شیوه برای بافت گلیم ایرانی تعریف شده است :

روش پود گذاری : در این روش فقط از نخ پود و نخ تار یا چله برای بافتن بهره می‌گیرند. به این ترتیب که نخ‌های پود رنگین را از پایین و بالای نخ‌های تار رد می‌کنند و با تغییر رنگ پودها ، نقش‌های مختلف روی کار نمایان می‌شوند و اینگونه زیر و روی آن صاف و یک‌رنگ می‌شود.

روش پود پیچی : هنرمندان برای بافت گلیم در این شیوه افزون بر نخ‌های تار و پود ، از پود نازک دیگری هم استفاده می‌کنند. به ترتیبی که پودها با پیچیدن از وسط تارها عبور می‌کنند. و بعد از آن پود نازک از میان آنها رد می‌شود و آن را با شانه می‌کوبند و یک‌دست می‌کنند. این روش که به قالی‌بافی شبیه است را نقطه اتصال گلیم‌بافی به ظهور هنر فرش‌بافی می‌دانند.

مناطق بافت

گلیم های مناطق مختلف ایران از طرح و مواد اولیه ای که برای بافت آن استفاده می‌شود قابل تشخیص و طبقه‌بندی هستند.

گلیم ایل شاهسون

گلیم لری

گلیم هرسین

گلیم بلوچ

گلیم خمسه

گلیم سنه

گلیم قشقایی

گلیم افشار

گلیم زرند

گلیم ترکمنی

مسند عنبران

مواد اولیه

رنگرزی:

در بافت گلیم‌ها در گذشته از نخ رنگرزی شده با مواد رنگرزی طبیعی استفاده شده‌است. که این سنت در بافت گلیم‌های سنتی مرغوب و اصیل تا به امروز هم ادامه دارد. مواد رنگرزی عموماً از منابع گیاهی و معدنی تهیه می‌شود. هر چند ممکن است از منابع حیوانی نظیر قرمز دانه هم استفاده شود. معمولاً نخ‌های تار که عموماً از پشم حیوانات تهیه می‌شود را رنگرزی می‌کنند که در بافت گلیم با ترکیب این نخ‌های رنگرزی شده تنوع طرح‌ها حاصل می‌گردد.

نخ تار:

عموماً نخ تار از پنبه بدست می‌آید اما بافت گلیم بر تارهای جنس پشم نیز مشاهده است.

نخ پود:

نخ پود معمولاً از پشم حیوانات اهلی بدست می‌آید. ممکن است در گلیم‌های ظریف تر که بیشتر برای تزئین استفاده می‌شده‌است از نخ کرک (بدست آمده از کرک حیوانات) هم استفاده بشود.

 

 

از حساسیت به فرش چیزی شنیده اید ؟

بسیاری از مردم فکر می کنند که آلودگی و حساسیت فقط به محیط بیرون از منزلشان ختم می شود. اما این مورد تفکری است غلط ! حتی این آلودگی درون منزل خطرناک تر از آلودگی بیرون است. شما طرفداران فرش ماشینی به این نکته توجه کنید که اکثر کسانی که در خانه های خود فرش ماشینی خریداری کرده و آن را پهن می کنند و از سردرد های مزمن ، خارش پوستی ، سوزش چشم و گلو و از حساسیت های مربوط به آن شکایت می کنند .

خیلی از فرش ها و موکت ها و چسب ها ی جدید ، گاز های مضر تولید می نمایند .

فرش ضد حساسیت چیست ؟

بسیاری از فوق تخصصان می گویند آلرژی ، حشره ای که مهمترین عامل آلرژی و حساسیت محسوب می شود در بین فرش ها و موکت ها زندگی می کنند. آنها با اشاره به وجود سه دسته از آلرژن موجود از جمله خوراکی ، تماس پوستی و استنشاقی ، بیان کردند که آلرژی بینی موجب ایجاد حساسیت ، آلرژی های استشاقی شده که می تواند راه های تنفسی تحتانی و فوقانی بدن را درگیر کند .

گرفتگی بینی ، احساس انسداد در بینی به همراه آبریزش ، خارش و عطسه را از جمله علائم آلرژی بینی اعلام کردند. و افزودند:

هم چنین در این نوع از حساسیت ها تغییرات چشمی ، خارش و قرمزی چشم نیز مشاهده می شود. به شما پیشنهاد می گردد افرادی که دارای این حساسیت ها می باشند موکت های سراسری خود را جمع کرده و به جای استفاده از آن ها از فرش های دستبافت یا قالیچه ها استفاده کنند .

گلیم ضد حساسیت:

گلیم دستبافت به دلیل بافت بدون پرز، مشکلاتی همانند حساسیت و آلرژی که بعضی از فرش ها ایجاد می کنند را ندارند. این نوع فرش به دلیل استفاده از الیاف طبیعی و دستبافت بودن ضد حساسیت و ضد الرژی می باشد.

گلیم دستبافت انتخابی ناب برای آشپزخانه ها می باشند. زیرا که نه آب و نه گرد غبار را به درون خود راه می دهند و شستن آن ها نیز بسیار راحت می باشد.

برای مشاهده و خرید از محصولات گلیم دستبافت کلیک کنید.